Πολύτιμο όσο και μια επίσκεψη σε γκαλερί η σε μουσείο, ένα βιβλίο τέχνης είναι ένα μοναδικό εικαστικό ταξίδι. Ένα ταξίδι στο οποίο κανείς έχει τη δυνατότητα να επιστρέφει ξανά και ξανά. Διασταυρώσαμε δεκάδες έγκυρες λίστες με τα κορυφαία βιβλία τέχνης που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2023. Οι εννέα τίτλοι που ξεχωρίσαμε καθόρισαν τη χρονιά που πέρασε. Πρόκειται για εννέα σημαντικές εκδόσεις που αποτυπώνουν και καταγράφουν τις πλέον επίκαιρες τάσεις της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της αρχιτεκτονικής και της φωτογραφίας.
1_ “An Indegenius Present”, Jeffrey Gibson
Το An Indigenous Present είναι ένα βιβλίο ορόσημο. Μια διαπολιτισμική καταγραφή-παρουσίαση των σύγχρονων ιθαγενών καλλιτεχνών, μουσικών, κινηματογραφιστών, χορογράφων, αρχιτεκτόνων, συγγραφέων, φωτογράφων, σχεδιαστών και άλλων. Εξήντα και πλέον καλλιτέχνες που εκπροσωπούν την τέχνη των ιθαγενών ξεδιπλώνουν την αισθητική τους σε 450 σελίδες γεμάτες με τολμηρές εικόνες και χρώματα.
Η έκδοση An Indegenious Present σχεδιάστηκε από τον Jeffrey Gibson, έναν διάσημο καλλιτέχνη της φυλής Mississippi Choctaw, μιας από τις τρεις ομοσπονδιακά αναγνωρισμένες φυλές αυτόχθονων ιθαγενών Αμερικανών. Δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να αφήνουμε ιθαγενείς να μας μυήσουν στην τέχνη τους. Ούτε έχουμε συχνά την ευκαιρία να αποτείνουμε φόρο τιμής στις φυλές αυτές για την “αθόρυβη” αλλά σημαντική προσφορά τους στη σύγχρονη τέχνη. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να μπουν στην καρδιά μας. Μ.Κ.
2_ Lavinia Fontana “Trailblazer, Rule Breaker”
Για τις γυναίκες της Τέχνης έχει χυθεί πολύ λιγότερο μελάνι από ότι για τους άνδρες ομολόγους τους. Εμείς σου προτείνουμε μια μονογραφία που εξετάζει το έργο της Lavinia Fontana. Στις πολύχρωμες σελίδες του βιβλίου ξεδιπλώνεται η συναρπαστική βιογραφία αυτής της αναγεννησιακής πρωτοπόρου καλλιτέχνιδας και το concept που της επέτρεψε να γίνει η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνης στη Δυτική Ευρώπη. Η Ιστορία της Τέχνης ερίζει για το αν είναι η πρώτη γυναίκα που ζωγράφισε γυναικείο γυμνό. Η Lavinia Fontana έγινε διάσημη για τα πορτρέτα της. Στο βιβλίο τα πορτρέτα της αφηγούνται ιστορίες που είναι παγκοσμίως οικείες-ιστορίες οικογενειακών δεσμών, ανταγωνισμών, αρραβώνων, γάμων, γεννήσεων και θανάτων. Αναγέννηση δεν είναι μόνο ο Ραφαήλ, ο ντα Βίντσι, ή ο Τισιανός. Κάνε ένα βήμα μπροστά. Ανακάλυψε τον μαγικό κόσμο της Lavinia Fontana. Μ.Κ.
3_ Aino + Alvar Aalto “A Life Together”
Η έκδοση Aino + Alvar Aalto: A Life Together, δεν απευθύνεται μόνο στους φίλους της Αρχιτεκτονικής. Αφορά τους μύστες της σκανδιναβικής αισθητικής και τους οπαδούς του εμβληματικού Φινλανδού Alvar Aalto. Πρόκειται για την ανάδειξη της αλληλογραφίας του αρχιτέκτονα με την γυναίκα του. Αν σε ενδιαφέρει η καθημερινότητα του ζευγαριού που επίδρασε όσο ελάχιστοι στη διαμόρφωση της μοντέρνας αισθητικής, τότε το βιβλίο με τις φωτογραφίες των Aaltos στο σπίτι, στη δουλειά και στα ταξίδια τους, γράφτηκε για σένα. Ο Alvar Aaltos δημιούργησε αξιόλογα αρχιτεκτονικά σχέδια, σημαντικά κτίσματα και έπιπλα που χαρακτηρίζουν το Σκανδιναβικό στιλ. Ανάμεσά τους η πολυθρόνα Paimio, που συνεχίζει να είναι δημοφιλής 90 χρόνια μετά την δημιουργία της. Ιδιαίτερα γνωρίσματα στην τέχνη του Aaltos είναι η ασυμμετρία. Η ποικιλία δομικών υλικών και η καμπυλότητα των επιφανειών, αποτελούν αντίδραση στον αφηρημένο και ψυχρό φορμαλισμό. Μ.Κ.
4_ An Atlas of Es Devlin, Es Devlin, edited by Andrea Lipps
Ο sold out τόμος ‘An Atlas of Es Devlin’ είναι κάτι περισσότερο από ένα ακόμα βιβλίο. Αυθεντικό έργο τέχνης, ο τόμος των 900 σελίδων αφηγείται το συνολικό έργο της κορυφαίας σκηνογράφου και multidisciplinary εικαστικού Es Devlin. Αναδιπλούμενα γλυπτά, τρισδιάστατα cut outs, μικροσκοπικοί πίνακες γεμάτοι λεπτομέρειες, καθρέφτες, σκίτσα, φωτογραφίες και συνεντεύξεις αποτυπώνουν την εντυπωσιακή ευφυία της 52χρονης Βρετανίδας εικαστικού.
Το εκδοτικό διαμάντι του οίκου Thames and Hudson, χαρτογραφεί τη συνολική πορεία της Devlin. Από τα νεανικά της σκίτσα έως τις κολοσσιαίες εγκαταστάσεις για shows της Beyonce, των U2 και της Adele. Και από τα σκηνικά της τελετής λήξης των Ολυμπιακών του Λονδίνου έως τα υπερθεάματα που σχεδιάστηκαν για το Super Bowl. Διεκδικώντας επάξια μια θέση ανάμεσα στα καλύτερα βιβλία τέχνης του 2023, το ‘An Atlas of Es Devlin’ εξαντλήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με τη κυκλοφορία του. Η δεύτερη έκδοση αναμένεται να είναι διαθέσιμη έως τα τέλη Φεβρουαρίου. Λ.Π.
5_“Groundswell: Women of Land Art” Leigh Arnold
Χρησιμοποιώντας υλικά όπως γη, άνεμος, νερό, φωτιά, ξύλο, αλάτι, πέτρες, καθρέφτες, οι Αμερικανοί καλλιτέχνες της δεκαετίας του 1960 άρχισαν να κινούνται πέρα από τον χώρο της γκαλερί “λευκού κύβου” για να εργαστούν απευθείας στη γη. Οι ιστορίες της Land art κυριαρχούνταν από άνδρες. Όμως το Groundswell: Women of Land Art της Leigh Arnold αλλάζει το αφήγημα. Και ρίχνει νέο φως στον τεράστιο αριθμό γήινων έργων από γυναίκες καλλιτέχνες. Ενώ η καριέρα τους ήταν παράλληλη με εκείνες των ανδρών ομολόγων τους, οι γυναίκες έχουν λάβει λιγότερη αναγνώριση και εκπροσώπηση σε παρουσιάσεις μουσείων – μέχρι τώρα.
Βασισμένο στην έκθεση που ολοκληρώθηκε πριν λίγες ημέρες στο Holts-Smithson Foundation του New Mexico, το βιβλίο περιλαμβάνει πέντε επιστημονικά δοκίμια, καθώς και λεπτομερές χρονολόγιο και εικονογραφημένες βιογραφίες καλλιτεχνών. Ανάμεσά τους οι Lita Albuquerque, Alice Aycock, Beverly Buchanan, Agnes Denes, Maren Hassinger, Nancy Holt, Patricia Johanson, Ana Mendieta, Mary Miss, Jody Pinto, Michelle Stuart και Meg Webster. Το Groundswell είναι μια πηγή κατανόησης της τέχνης ως σχέσης με τη γη. Ίσως ποτέ πριν δεν ήταν τόσο αναγκαία η προβολή του κινήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι έρχεται στην επικαιρότητα τώρα που έστω και καθυστερημένα υψώνονται οι φωνές αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Μ.Κ.
6_ Latin American Artists: From 1785 to Now
Οι εκδοτικός οίκος Phaidon μας φέρνει πιο κοντά στην τέχνη της Λατινικής Αμερικής, με ένα βιβλίο αφιερωμένο τους “Latin American Artists”. Αποτέλεσμα εκτενούς έρευνας που υπογράφουν δεκάδες ιστορικοί τέχνης, το “Latin American Artists” καταγράφει την ιστορία της Λατινοαμερικανικής Τέχνης μέσα από το έργο 300 εικαστικών που γεννήθηκαν, έζησαν και εργάστηκαν στη Νότιο Αμερική.
“Δεν ήταν εύκολο να καταγραφεί η πλούσια εικαστική παράδοση της περιοχής” σημειώνει στην εισαγωγή του βιβλίου ο επιμελητής της έκδοσης Raphael Fonseca. “Προκειμένου να εξασφαλιστεί η εγκυρότητα του εγχειρήματος, ο εκδοτικός οίκος Phaidon ήρθε σε επαφή με δεκάδες ερευνητές της τοπικής κουλτούρας. Η συλλογή στοιχείων από ερευνητές διαφορετικών περιοχών και διαφορετικών ηλικιών, δημιούργησε μια πολυδιάστατη οπτική. Μια οπτική που εκφράζει στο ακέραιο την πολύπλοκη εικαστική ταυτότητα της Λατινικής Αμερικής. Στο τόμο περιλαμβάνονται εμβληματικές μορφές συνυφασμένες με την Λατινοαμερικάνικη ζωγραφική. Παράλληλα προβάλλονται δημιουργοί εγκαταστημένοι στη Λατινική Αμερική όπως ο Βέλγος conceptual artist Francis Alÿs αλλά και νέοι καλλιτέχνες που διαμορφώνουν το εξελισσόμενο εικαστικό αφήγημα της περιοχής.” Λ.Π.
7_‘Speaking With Light: Contemporary Indigenous Photography’
Δημιουργημένη με αφορμή την ομώνυμη έκθεση που φιλοξενείται έως τις 22 Ιανουαρίου στο Amon Carter Museum of American Art του Fort Worth, η έκδοση ‘Speaking With Light: Contemporary Indigenous Photography’ διεκδικεί επάξια μια θέση ανάμεσα στα σημαντικότερα βιβλία τέχνης του 2023. Αποτυπώνοντας το αυξημένο ενδιαφέρον γύρω από την εικαστική έκφραση των ιθαγενών της Αμερικής, το φωτογραφικό άλμπουμ ξεκινά την αφήγηση με φωτογραφίες των αρχών του 19ου αιώνα και φθάνει έως τις μέρες μας. Τα εντυπωσιακά έργα των σύγχρονων ιθαγενών της Αμερικής τονίζουν την εξαιρετική ποιητικότητα μιας άγνωστης ματιάς που αξίζει την προσοχή μας. Λ.Π.
8_ Great Women Painters
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο σκληρόδετος τόμος “Great Women Painters“ είναι το opus magnus της γυναικείας παρουσίας στην Τέχνη. Πρόκειται για ένα βιβλίο-απόκτημα 350 σελίδων που δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από την λίστα με τα βιβλία τέχνης του 2023. Το “Great Women Painters” των εκδόσεων Phaidon καταγράφει το έργο 300 εικαστικών γεννημένων σε 60 χώρες από τον 16ο έως τον 21ο αιώνα. Θα μπορούσαν να πούμε ότι είναι το Α-Ω των αναγνωρισμένων γυναικών στην ιστορία της ζωγραφικής.
Η έκδοση περιλαμβάνει φωτογραφία αντιπροσωπευτικού έργου και το σύντομο προφίλ κάθε ζωγράφου. Ανάμεσα στις εικαστικούς που παρουσιάζονται στο τόμο, ξεχωρίζουν κορυφαίες μορφές της “γυναικείας τέχνης”. Ανάμεσα τους, οι Yayoi Kusama, Frida Kahlo, Tamara de Lempicka, Agnes Martin, Joan Mitchell και Georgia O’Keeffe. Από το βιβλίο δεν λείπουν εικαστικοί της νέας γενιάς, όπως οι Ewa Juszkiewicz, Katharina Grosse και Wangari Mathenge. Μ.Κ.
Κείμενα της Μουσειολόγου / Επιμελήτριας Τέχνης Μίνας Καραγιάννη / @museum.ephemera και της συντάκτριας μόδας Λένας Παπαχριστοφίλου.
