H πολυβραβευμένη κατοικία “Patio” στην Κάρπαθο έγινε αφορμή να αναζητήσω διαδικτυακά τον δημιουργό της… και κάπως έτσι αναζήτησα τη Μαρία Παπαφίγκου. Υπήρξαν πολλά debate μεταξύ φίλων της αρχιτεκτονικής τα τελευταία χρόνια για αυτή την κατοικία που πρόσφατα πρόσθεσε στο βιογραφικό της ένα ακόμα βραβείο, αυτή τη φορά από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής.
Όπως είπε εμφατικά η ίδια, σε πρόσφατη διάλεξή της στο Μουσείο Μπενάκη, “το σπίτι αυτό είναι αποτέλεσμα μίας εξαιρετικής σχέσης πελάτη-σχεδιαστή, με εμπιστοσύνη, ανοιχτή σκέψη και στόχο την πρόοδο και την καινοτομία.” H Μαρία Παπαφίγκου είναι μητέρα και παντρεμένη με τον αρχιτέκτονα Johan Annerhed, με τον οποίο συνεργάζονται στο studio OOAK. Πλέον ζουν στη Στοκχόλμη, αλλά η δράση τους δεν περιορίζεται εκεί, καθώς διατηρούν γραφείο και στην Αθήνα.
Ισορροπώντας σε διαφορετικές κουλτούρες
“Με τον Johan ζήσαμε αρκετά χρόνια στην Ελλάδα πριν φύγουμε για τη Σουηδία και σχεδόν μετά από μία δεκαετία, θεωρήσαμε ότι είχε έρθει η ώρα να αποκτήσουμε ξανά μία έδρα και στην Αθήνα. Το γραφείο μας, όπως και εμείς, έχει δύο πατρίδες και το γεγονός ότι επιστρέψαμε μας δίνει τη δυνατότητα να μπορούμε πιο εύκολα να είμαστε ενεργοί και στις δύο χώρες απ’ όπου προερχόμαστε. Η δραστηριότητά μας πατάει σε δύο πολιτισμούς συνδυάζοντας δύο κουλτούρες, την ελληνική και τη σουηδική, σχεδόν αντιφατικές, θα τολμούσα να πω, από πολλές απόψεις.
Αυτή η διπλή ταυτότητα του γραφείου μας μας παρακινεί να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά του κάθε έργου που θα το κάνουν μοναδικό. Να αναζητήσουμε τις ιδιαιτερότητες στο φυσικό και πολιτισμικό πλαίσιο, το πρόγραμμα, το κλίμα και τους ανθρώπους. Αυτό που σίγουρα έχει επηρεάσει τη δουλειά μας από τη σουηδική κληρονομιά, όπου κι αν βρίσκεται το έργο, είναι ο σκανδιναβικός σεβασμός για τη φύση και το περιβάλλον καθώς και η ευθύνη που νιώθουμε στον ρόλο μας ως αρχιτέκτονες, ώστε να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο βιώσιμες επιλογές σε όλα τα επίπεδα: οικολογικό, κοινωνικό και οικονομικό.”
H νέα γενιά αρχιτεκτόνων
“Με τη βιωσιμότητα να απασχολεί σε βάθος τη νεότερη γενιά, σε συνδυασμό με μια υψηλή κατανόηση του όρου εμπειρία αλλά και ποιότητα, πιστεύω ότι η νεότερη γενιά των συναδέλφων μας είναι πολλά υποσχόμενη. Αισθάνομαι ότι οι δυνατότητες της αρχιτεκτονικής ως εμπειρίας αλλά και ως ποιότητας ζωής είναι απεριόριστες. Πιστεύω επίσης ότι υπάρχει δυνατότητα να γείρει η ζυγαριά προς την άλλη πλευρά ώστε και οι συνέπειες που μπορεί να έχει ο τομέας μας, της οικοδομικής και της κατασκευής στο περιβάλλον, να μειωθούν σημαντικά και ακόμα και να γίνουν θετικές.”
OOAK
“Tο όνομα του γραφείου μας προέρχεται από το ακρώνυμο του one of a kind. Στόχος μας είναι κάθε φορά να δημιουργούμε έργα με ξεχωριστή ταυτότητα, που ανήκουν αποκλειστικά στον τόπο τους και βελτιώνουν την εμπειρία των χρηστών τους. Από αυτή την άποψη, η αρχιτεκτονική μας δεν διέπεται από μια συγκεκριμένη αισθητική. Αυτό που συνδέει όμως όλα μας τα έργα είναι μια κοινή προσέγγιση σεβασμού για το περιβάλλον αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ταυτότητας του τόπου στον οποίο ανήκουν.”
Τailor made αρχιτεκτονική
“Ο πολιτισμός, η τοπογραφία, το περιβάλλον, το κλίμα, το φως είναι συγκεκριμένα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν τη φυσική υπόσταση κάθε τόπου. Στα έργα μας επικεντρωνόμαστε στο να επισημαίνουμε τις δυνατότητες που έχει ο τόπος και που μπορούν να ενεργοποιηθούν μέσω του σχεδιασμού και να πραγματοποιηθούν μέσω της κατασκευής. Πιστεύουμε ότι κάθε τόπος και κάθε project έχει τις δικές του ανάγκες και ιδιαιτερότητες.
Ωστόσο, ενώ κάθε δουλειά μας διδάσκει πολλά δεν επαναλαμβάνουμε τα έργα μας, αφού η λύση δεν μπορεί να είναι η ίδια, πολύ περισσότερο όταν οι συνθήκες και τα δεδομένα είναι τόσο διαφορετικά. Αποσκοπούμε στο να δημιουργούμε έργα με ρίζες και αναφορές στον τόπο τους, έργα για συγκεκριμένες συνθήκες και συγκεκριμένο τρόπο ζωής, όχι έργα για lifestyle, που θα μπορούσαν να βρίσκονται οπουδήποτε.”
Το απόσπασμα από τη συνέντευξη της Κατερίνας Ασημακοπούλου στην Μαρία Παπαφίγκου δημοσιεύεται στο περιοδικό Maison & Décoration Άνοιξη/Καλοκαίρι 2023.
